‘Oostenrijk is geen hippe bestemming. The hills are alive, maar je krijgt het niet verkocht’

‘Geef me een haarspeldbocht of bergpanorama en ik ben vertrokken, maar reisgenoten vinden is een ander paar mouwen’, schrijft Knack Weekend-redacteur Wim Denolf.

Het gezoem van krekels in de Provence, zonnebaden in Spanje of Portugal, de romantiek van de Griekse eilanden: als prille twintiger kon ik me er niets bij voorstellen. Thuis ging de zomerreis jaar na jaar naar de Oostenrijkse bergen: naar Tirol, Salzburg of de streek van Salzkammergut. Wel met een ommetje langs de Superconfex voor vakantieritueel nummer één: de aankoop van een ribfluwelen kniebroek. Ook een tirolerhoedje met een veer of een edelweissmotief zat in de koffer, en een houten bergwandelstok. Een ander ritueel was immers om die stok te beslaan met metalen schildjes van de bergtoppen en wandelroutes die we onder zachte dwang bedwongen: ‘Niet jammeren, doorstappen!’

Mijn houvast waren het wekelijkse Bravo Magazin en al gauw ook de Bravo Girl!, voor het ‘ heißesten Star-News‘ en de stickervellen. In het land van lederhosen en dirndls, met Starkenberger overgoten Tiroleravonden en claustrofobische Gemütlichkeit stelden de popbladen me gerust, een reminder dat het jodelen en de Schuhplattler slechts tijdelijk waren. Het hielp ook dat we niet op hotel gingen, maar op boerderijen sliepen – hooischuren en boerenzonen, daar konden mijn hormonen iets mee.

Het programma beperkte zich gelukkig niet tot bergwandelen en bijkomen met Speckknödel. Hooggebergtepassen als die van de Großglockner en luidruchtige watervallen in Schluchten en Klamms waren spectaculaire bedoeningen, en anders was er wel een ijsgrot, een meer of een zoutmijn. Waarom vond ik dat vroeger zo saai, vraag ik me nu soms af. Urlaubswehmut is een ding in Oostenrijk: geef me een haarspeldbocht of bergpanorama en ik ben vertrokken.

Reisgenoten vinden is een ander paar mouwen. Volgens het Travel and Tourism Competitiveness Report van het Wereld Economisch Forum heeft Oostenrijk nochtans de beste toeristische infrastructuur, terwijl Wenen volgens The Economist en consultancybedrijf Mercer ’s werelds meest leefbare stad is. Na een terugval in de jaren negentig gaat het de toeristische sector ook weer voor de wind, met dank aan het winterseizoen en de opmars van vakantiegangers uit China en de Golfstaten. Ook Indische filmmakers wijken voor hun prenten uit naar ‘Tirollywood’. Maar dat maakt van Sissi’s heimat nog geen hippe bestemming bij ons. Reacties op reisvoorstellen gingen van ’te bekrompen’ en ‘hebben ze daar wifi?’ tot ‘ik krijg dat eten niet binnen’.

Pogingen om het decor van The Sound of Music te promoten als een moderne, open-minded bestemming zijn er genoeg. Zo pakt Oostenrijk op internationale fora uit met innovatieve architectuur en songfestivalkandidaten als Conchita Wurst en de half-Caraïbische Cesár Sampson. In diverse wereldsteden ontkwam je vorig jaar niet aan de #ToArtItsFreedom-campagne van de Weense toeristische dienst: strategisch afgeplakte naakten van Egon Schiele, met de boodschap dat je in Wenen wél alles kunt zien. Anderzijds maakt de toeristische levensader het moeilijk om de clichés helemaal te dumpen. Mozartkugeln, de Wiener Sängerknaben, de Alpen: dat schuift behoorlijk.

De politiek werkt uiteraard niet mee. De huidige regeringsdeelname van de extreemrechtse Vrijheidspartij van Oostenrijk (FPÖ) veroorzaakt voorlopig minder deining dan de eerste in 2000, maar de islamofobe, anti-Europese en antimigratiekoers van vooraanstaande politici is wel blijven hangen. Net als de strengere grenscontroles, het boerkaverbod, het messenverbod voor migranten en de nee tegen het VN-migratiepact. The hills are alive, maar je krijgt het niet verkocht. De toeristische sector en andere ondernemers in Oostenrijk klagen over imagoschade, en bekende merken als Red Bull en Swarovski pakten al niet uit met hun roots. Of zoals The Financial Times het ooit formuleerde: ‘De vraag is of ‘Made in Austria’ een marketingargument dan wel een handicap is.’