De wereldwijde voedselproductie krijgt steeds vaker te maken met ‘schokken’, stelt Amerikaans onderzoek. Die plotse terugvallen in productie zijn vooral te wijten aan extreem weer en geopolitieke crisissen.
Wetenschappers van de het UC Santa Barbara, het Institute for Marine and Antarctic Studies (IMAS) en het Centre for Marine Socioecology aan de Universiteit van Tasmanië onderzochten hoeveel voedselschokken er voorgekomen zijn tussen 1961 en 2013. Ze onderzochten de hele wereldwijde voedselproductie, waaronder gewassen, vee, visserij en aquacultuur.
‘De voedselvoorziening wordt steeds variabeler en kwetsbaarder’
Uit de studie bleek dat er in de onderzochte halve eeuw maar liefst 226 schokken voorkwamen in 134 landen. Opvallend is dat de frequentie stijgt. ‘Dat verraste ons’, zegt medeauteur Ben Halpern, directeur van het National Center for Ecological Analysis en Synthesis (NCEAS). ‘De voedselvoorziening wordt steeds variabeler en kwetsbaarder.’
Extreem weer
Een van de belangrijkste oorzaken daarvan is extreem weer, zegt hoofdauteur Richard Cottrell, onderzoeker aan het Institute for Marine and Antarctic Studies. ‘In de voorbije decennia kregen we steeds vaker te maken met beelden in de media van rampen als droogte en hongersnood overal ter wereld’, zegt hij. ‘Onze studie bevestigt dat schokken in de voedselproductie steeds vaker voorkomen en een groeiende bedreiging vormen voor de voedselproductie in de wereld.’
De stijgende frequentie betekent dat mensen en samenlevingen minder tijd hebben tussen de schokken om zich te herstellen. ‘Daardoor is het moeilijker om strategieën te ontwikkelen om met die schokken om te gaan, zoals voorraden aanleggen als buffer tegen schaarste’, zegt hij.
‘Voor rijke mensen vertalen voedselschokken zich in hogere prijzen voor sommige voedingsmiddelen in de winkelrekken. Maar voor wie arm is, betekenen ze het verschil tussen voedsel op tafel of niet’
‘We stelden vast dat gewassen en de veeteelt op land iets vatbaarder zijn voor de schokken dan de visserij en aquacultuur’, zegt Cottrell. ‘Ook bleek dat sommige regio’s, zoals Zuid-Azië, vaker getroffen worden dan andere.’ Maar, zeggen de wetenschappers, de stijging in de frequentie van de schokken is wel het grootst in de oceanen.
Conflict en overbevissing
Volgens de studie is de stijging niet alleen aan extreem weer toe te wijzen. Ook conflicten spelen een grote rol, met name in Afrika en het Midden-Oosten. In de oceanen is vooral overbevissing een belangrijke oorzaak, verantwoordelijk voor 45 procent van de voedselschokken. In aquacultuur zijn vooral ziektes de oorzaak.
‘Voor rijke mensen vertalen voedselschokken zich in hogere prijzen voor sommige voedingsmiddelen in de winkelrekken’, zegt Halpern. ‘Maar voor wie arm is, betekenen ze het verschil tussen voedsel op tafel of niet.’
Door de globalisering en de afhankelijkheid van sommige landen van import, kunnen voedselschokken een wereldwijd probleem worden, zegt Cottrell, en de internationale gemeenschap moet daar een antwoord op formuleren. ‘Dat kan onder meer door te investeren in klimaatslimme systemen en de aanleg van voedselreserves in landen die afhankelijk zijn van invoer’, zegt hij.
