De minder glamoureuze gevolgen van onze obsessie met glitter

Not all that glitters is gold luidt het gezegde en dat gaat zeker op voor glitter. De glitters op je schoenen, in je make-up of op je hebbedingen zijn helaas geen goud- of diamantschilfers, maar microplastics die niet alleen hardnekkig zijn voor je huid en interieur, maar ook voor de natuur.

Glitter zoals we dat vandaag kennen bestaat doorgaans uit een stukje plastic waar een reflecterend stuk materiaal, zoals aluminium, aan wordt vastgemaakt. Officieel werd glitter uitgevonden in 1934, toen een veeboer uit New Jersey een manier zocht om een centje bij te verdienen en besloot om afval te verwerken. Henry Ruschmann creëerde hiervoor een machine die in staat was om plastic en metaal in duizenden kleine stukjes te snijden. Toch suggereert historisch werk dat we al sinds mensheugenis verzot zijn op het glimmende goedje. Zo zijn er rotstekeningen van meer dan dertigduizend jaar oud gevonden waarvoor glanzende micaschilfers werden gebruikt om de kunst meer glans te geven. In het oude Egypte werden kleine stukjes metaal op kleding genaaid om rijkdom tentoon te spreiden. Zelfs Leonardo Da Vinci heeft een obsessie met glitter en lovertjes: zo zijn er schetsen van zijn hand gevonden voor een machine die kleine glimmende metalen rondjes fabriceerde.

Hardnekkig

Vandaag zien we glitter overal, van make-up producten tot huishoudtoestellen, van schoenen over tops en van bodylotions tot meubilair. Zelfs wanneer je niet bewust iets met glitter koopt, bestaat de kans dat er toch glitter in je huis te vinden is. Glitter is namelijk waanzinnig hardnekkig: eens verspreid krijg je het bijna niet meer opgekuist en blijft het je maandenlang achtervolgen. Er heeft een tijd lang zelfs een internetservice bestaan met de voor zichzelf sprekende naam Send Glitter To Your Enemies.

Waarom glitter zo hardnekkig is, is wetenschappelijk voer voor discussie. In een artikel op LiveScience worden verschillende theorieën aangehaald. Zo is er de doordeweekse statische elektriciteit – aangezien plastic heel erg snel elektronen aantrekt. Glitterdeeltjes zijn bovendien zodanig klein dat ze snel beïnvloed worden door allerlei fysische processen. Door de druk van de lucht op de partikels wanneer het op een glad oppervlak ligt, zorgt ervoor dat het zich haast vloeibaar gaat gedragen en je het niet makkelijk kan oppikken. Tenslotte zijn er nog de ‘van der Waals’ krachten, dat zijn de interacties die voorkomen tussen elektrisch neutrale moleculen – hetzelfde proces dat ervoor zorgt dat water parelt of spinnen aan de muur kunnen ‘kleven’.

De beste manier om glitter te verwijderen is met een vochtige doek – al kies je beter voor een keukenpapier aangezien je de vod erna meteen zal moeten weggooien. Je huid glittervrij maken doe je dan weer met talkpoeder, omdat het vocht (van je huid, of van een douche) de glitter nog meer aan je lijf zal doen kleven.

Gevaar voor zeeleven

Als je al dacht dat glitter uit je interieur of van je huid verwijderen lastig was, neem dan maar eens een kijkje in de natuur. Glitter is namelijk een vorm van microplastic; de partikels zijn vaak kleiner dan 5 millimeter. Het goedje kan via de riolering in rivieren en de zee terechtkomen, maar ook met het regenwater uit afvalstorten wegvloeien. Hoewel veel microplastics in waterzuiveringsstations worden tegengehouden, blijft een enorme hoeveelheid de weg naar de oceanen vinden. Door hun afmetingen kunnen ze daar makkelijk ingeslikt en opgenomen worden door kleine zee-organismen, die geen onderscheid kunnen maken tussen partikels voedsel of plastic. Bovendien trekken deze piepkleine stukjes plastic organische en onorganische chemicaliën aan, die zich eraan vasthechten, zoals PCB’s en zware metalen.

Zeeleven loopt vooral gevaar als die toxische stoffen zich opstapelen in de voedselketen. Het duurt honderden jaren eer een glimmertje afgebroken wordt door de natuur. Bovendien vindt al die rotzooi ook weer zijn weg naar ons bord, zo bewijst een recent VN-rapport, waaruit blijkt dat de vissen die je in de supermarkt koopt geïnfiltreerd zijn met microplastics. Smakelijk!

Is glitter verbannen dan de enige oplossing? Niet echt. Er zijn ecologische alternatieven op de markt. Zo is Meadowbrook Inventions, het bedrijf van de originele uitvinder van de glitter, bezig met het ontwikkelen van ecoglitter. Het populairste alternatief bindt een extract van de eucalyptusboom aan aluminium of mica, waardoor het biologisch afbreekbaar wordt. Dat is hoopvol en noodzakelijk, want wanneer iets dat wij gebruiken om de wereld mooier te maken de wereld net naar de vaantjes helpt, verliest het glimmende goedje toch wel een groot deel van zijn glans.