Galerist Ronny Van de Velde over Knokkes meest iconische gebouwen

Ronny Van de Velde, een van onze meest gereputeerde galeristen, heeft een legendarische neus voor vooroorlogse kunst. Nu hij ook voor één jaar het Zwart Huis van Huib Hoste betrekt, vroegen we hem naar zeven ‘moderne’ architectuuriconen in Knokke.

De Antwerpse kunsthandelaar runt samen met zijn vrouw Jessy een galerie op de zeedijk. Hij kreeg de kans om het Zwart Huis voor een jaar te huren en er tentoonstellingen te organiseren. ‘Dat is een unieke ervaring voor ons, want de avant-gardekunst van voor de oorlog ligt ons na aan het hart. Toen ik hier voor het eerst binnenstapte, was ik meteen verkocht, want het bijna intacte interieur is prachtig en voert je meteen terug naar de jaren twintig. Kortom, dit is ongetwijfeld het mooiste huis van Knokke’, aldus Ronny Van de Velde.

Het Zwart Huis werd in 1924 opgetrokken door de vooruitstrevende architect Huib Hoste (1881-1957) voor dokter Reimond De Beir en was een van de eerste moderne bouwwerken aan de kust. Hoste had enkele jaren eerder nog gepubliceerd in het beroemde Nederlandse avant-gardeblad DeStijl en bouwde zuiver constructivistisch. Hij was een beetje de Gerrit Rietveld van België, wat je ook merkt aan de woning, die er best wat ‘Nederlands’ uitziet, met een zwarte gevel op een oranje plint. ‘In het interieur is zelfs de typische polychromie nog zichtbaar. Kunstschilder Victor Servranckx zou hiervoor de kleuren hebben gekozen. Hier geniet ik van elk detail, van de deuren tot en met de robuuste betonnen ramen en al die geometrische vormen. Het is nu ondenkbaar dat ze dit gebouw ooit wilden afbreken.’

Toch was dat ooit aan de orde. In 2003 werd trouwens een ander bouwwerk van Hoste, het Noordzeehotel op de zeedijk, gesloopt. ‘Hoste is een bijzondere figuur die in het rijtje thuishoort van Rietveld en Van Doesburg. Door zijn talrijke meubelontwerpen leunt hij ook nauw aan bij de beeldend kunstenaars, wat hem voor mij extra interessant maakt.’ Ronny Van de Velde was een van de herontdekkers van de vooroorlogse avant-gardekunst, met namen als Victor Servranckx, Jozef Peeters en Jules Schmalzigaug. Begin dit jaar bracht hij een expo over het modernisme rond Huib Hoste en tijdens de zomer loopt er in het Zwart Huis een expo met het werk van de minimalistische schilder Willy De Sauter. Redenen genoeg om binnen te stappen op de Dumortierlaan 8.

‘Dit is een blikvanger van formaat, een dubbel duinhuis uit 1931, opgetrokken naar de plannen van Henry Van de Velde (1863-1957), zeg maar de vader van het modernisme. De panden werden gebouwd voor koffiehandelaar Maurice Colman en kunstliefhebber Albert Saverijs. Normaal mocht er geen strakke villa met plat dak in Knokke worden gebouwd, maar burgemeester Maurice Lippens maakte gelukkig een uitzondering. Het is een intact bewaarde parel van de internationale stijl die toen furore maakte. Hier voel je ook de invloed van de Duitse architect Peter Behrens, die net als Van de Velde ook schilder en vormgever was.’

‘Mijn keuze voor deze villa, gesitueerd op een dijk, heeft niet alleen te maken met de mooie, zuivere vormgeving uit de jaren dertig – deze witte doos werd in 1934 opgetrokken naar de plannen van Florimond Vervalcke, die in Knokke verscheidene moderne villa’s ontwierp. Er is meer: het Vijfringenhuis werd gebouwd voor kunstschilder Floris Jespers, die speciaal in Knokke kwam wonen om dicht bij zijn beste klant te zijn, dokter De Beir. Er hingen uiteraard werken van Jespers in het Zwart Huis.’

‘Op het Verweeplein staat nog een vergeten monument van Huib Hoste, een schoolgebouw met internaat. Hij ontwierp het al in 1924, het jaar van het Zwart Huis, maar de plannen werden pas in 1936 uitgevoerd. Het was toen heel modern. Dat merk je niet alleen aan het platte dak, de horizontale lijnen, maar vooral aan het vele licht dat binnenstroomt. De vooruitstrevende architecten van toen ijverden voor een gezonde architectuur met veel licht. Dat was vernieuwend. Gelukkig dat ook dit gebouw er nog staat.’

‘Hoewel het Casino zijn originele stijl verloren heeft, blijft het een interessante creatie. De oorspronkelijke plannen uit 1925 zijn van Léon Stynen. Het werd tussen 1929 en ’31 gebouwd en zag er heel bauhaussiaans uit, maar werd tijdens de oorlog zwaar gehavend en kreeg nadien een klassiekere stijl. Het blijft mooi en wordt onrechtstreeks beschermd door de kunst die erin zit, de muurschilderingen van René Magritte, Paul Delvaux en Keith Haring, wat op zich ook weer boeiend is. Stynen bouwde later trouwens ook de casino’s van Blankenberge en Oostende; Knokke was een van zijn eerste projecten.’

‘Dit is een icoon uit de seventies en van de typisch brutalistische bouwstijl. Het werd opgetrokken tussen 1977 en ’83, naar de plannen van een van de meest markante architecten van na de jaren zestig en zeventig: Marc Dessauvage, die ook kerken en kloosters bouwde. Door de robuuste uitstraling – net een modern kasteel -, het expressieve metselwerk en vooral de ronde balkons is het ook een baken van modernisme in Knokke, waar destijds heel traditioneel werd gebouwd. Je moet wel snel zijn om het te bewonderen, want het wordt jammer genoeg afgebroken.’

‘Het lijkt erop dat de architecten en bouwheren in Heist wat meer vrijheid genoten dan in Het Zoute, want daar staan verscheidene mooie villa’s in een soort Bauhausstijl, zoals deze dubbelvilla, de Coin Perdu. De witte villa uit de jaren dertig is uitgesproken modern met luifels, platte daken, brede ramen en een stevige betonconstructie. Ook qua vormelijke compositie is ze best interessant.’

‘Knokke telt wel meer mijlpalen van het prille modernisme, zoals de Villa Paquebot van de bekende Brusselse architect Louis Herman De Koninck, die ons naar de heldere Bauhausstijl terugvoert. Deze villa ligt wel helemaal in het groen verstopt. Het bijzondere is dat ze op een bunker werd gebouwd. Het platte dak en de terrassen getuigen van de typische bootstijl die in het interbellum in de mode was. Ook dit gebouw staat mijlenver af van de traditionele cottagestijl van Het Zoute.’